بحران داوری یا داوران بحران ساز

مدتی است که جشنواره‌های عکاسی متعددی در کشور ما با عناوین و کاربردهای مختلف برگزار شده که نقش برجسته و زبان گویای این رسانه را بیش از پیش بر همگان آشکار می‌کند. علاقه مندان زیادی در سطوح مختلف و با امکانات متفاوت در این رویدادهای فرهنگی- هنری شرکت‌ کرده و هم به اهداف برگزارکنندگان این جشنواره‌ها کمک می‌کنند وهم به نوعی این موقعیت را آزمونی برای به چالش کشیدن آثار خود می‌بینند.

قضاوت آثار همیشه یک دل نگرانی برای هنرمندان و صاحبان آن  بوده و هست. قضاوتی که اگرمستدل و مستقل باشد، با نتیجه عینی و ملموس خود چه در قالب یک نمایشگاه و چه در حالت برتر خود - به صورت یک کتاب ارزنده - می‌تواند آموزنده بوده و پویایی علاقه‌مندان و عکاسی کشور را چند برابر کند. ولی در مقابل اگر این قضاوت ضعیف باشد، نه تنها نمی‌تواند جشنواره را به اهداف ذکر شده نزدیک کند، بلکه حتی می‌تواند بحران‌زا باشد، بحرانی که گاهی ضررهای جبران ناپذیری به هنر و فرهنگ عکاسی کشورمان وارد می‌کند . البته این مسئله فقط منحصر به عکاسی ایران نمی‌شود ولی به عنوان یک عکاس ایرانی و درقیاس با جشنواره‌های بین المللی، بحران ‌ای پیش آمده در ایران را بیش از حد معمول و از جنسی دیگر می‌بینم و دلیل آن الگوهای به‌کار رفته در جشنواره های وطنی و داوری آنهاست که نمونه مشابهی برای این الگوها در هیچ کجای دنیا سراغ ندارم. به عنوان مثال استفاده از داوران غیر متخصص و غیرمرتبط با موضوع مسابقه، بکارگیری الگو یا دیدگاهی خاص از طرف تعدادی از داوران، حضور افراد تاثیرگذار برنتیجه نهایی در جلسات داوری -افرادی غیر از هیئت داوران-  و یا انتخاب آثار برتر پس از برگزاری نمایشگاه و رویت اسامی صاحبان آثار، و حتی حذف آثار برتر از نمایشگاه یا تغییر رتبه‌ها بدون توافق داوران از جمله این معضلات هستند.

در اکثر جشنواره‌های استاندارد عکاسی، در مراسم اختتامیه، عکس‌های برتر با ذکر دلیل، معرفی می شوند و وقتی آثار برتر را  می‌بینید -  در مجموع، انتخاب داوران را با رضایت تایید میکنید، ولی در ایران وضع به گونه ای شده است که در بیشتر موارد، بعد از دیدن آثار برتر در نمایشگاه، پرسش‌های گوناگون در ذهن عموم بازدیدکنندگان شکل می گیرد و به‌دلیل پاسخگو نبودن نهاد برگزارکننده یا داوران جشنواره، شرایط نابه‌سامانی شکل می‌گیرد.

آخرین مورد این بحران، در جشنواره عکس شیخ بهایی اصفهان پیش آمد که درنوع خود رکورد شکنی کرد و ترکیبی از تمام ضعف‌ها را در خود به نمایش گذاشت تا آنجا که حتی خود برگزارکنندگان و داوران در مراسم اختتامیه، به این نابسامانی ها وضعف‌ها اذعان کردند و در صدد توجیه آنها برآمدند. توجیهاتی همچون برگزاری اولین دوره برگزاری جشنواره یا کم بودن زمان و...که به نظر چندان قابل قبول نیست.

مهمترین موردی که می‌بایست به آن اشاره کرد، اجرا نکردن فراخوان توسط داوران است.

اولین بخش در فراخوان – که هدف آن محسوب می شد- پویا نشان دادن اصفهان ۱۳۹۴ بود که در جلسه توجیهی عکاسان مدعو به همراه سه نفر دیگر از عکاسان راهنمای جشنواره و دبیر محترم جشنواره، در این مورد تاکید فراوان شد. همچنین در حاشیه این جشنواره ، مامور اجرای یک کارگاه ادیت عکس شدم و در آنجا هم این حساسیت را چندین بار عنوان کردم ولی در هیچ‌کدام از عکس‌های برگزیده این پویایی به چشم نمی‌خورد.

مورد دیگر این است که باید دید به چه علت داوران اجازه حضور ده ها نفر دیگر را در جلسه داوری داده‌اند وتا چه حد این افراد بر داوری‌ها تاثیر داشته اند.

 اگر نگاهی عادلانه داشته باشیم، به طور طبیعی هر داور دیدگاه و معیار شخصی خود را دارد که از نمایشگاه ها و کتاب های منتشر شده اش مشخص است، و در درجه اول این دبیر جشنواره است که باید به این موضوع توجه کند که کادر داوری هماهنگ – هم با موضوع جشنواره وهم با دیدگاه های بقیه داوران حاضر-  انتخاب کند . در درجه بعدی داوران موضوع قضاوت را مقدس شمرده و بر طبق مفاد  فراخوان، به دور از احساسات و فقط با تکیه بر برهان - برای هر انتخاب خود - آماده پاسخ گویی باشند.

در آخر پیشنهاد می‌کنم در برنامه‌های هر جشنواره، جلسه‌ی پرسش و پاسخ با حضور همه‌ی داوران و دبیر جشنواره - برای جوابگویی به سوالات احتمالی هنرمندانی که با علاقه تمام وقت و هنر خود را در اختیار یک جشنواره قرار می دهند، برگزار شود .در این صورت است که می‌توان امیدوار بود که نتیجه قابل قبولی از این چنین برنامه هایی - که غالباً بسیار زمان‌بر و پرهزینه هستند -  به‌دست آید.