پرتره‌های شخصی ویلیام اگلستون: مردی که چهره انسان با پارکینگ برایش فرقی نمی‌کرد

ترجمه: شهاب شهسواری

غالب هنرمندان عکاس پرتره تلاش می‌کنند تا تمایز میان ذات احساسی همه سوژه‌های متفاوت را نشان دهند. اما در برابر این نگاه می‌توان هنرمندی مانند ویلیام اگلستون را مثال زد.  او پدر عکاسی رنگی محسوب می‌شود و نمایشگاه ۱۹۷۶ او در موزه هنرهای مدرن، که توسط جان سارکوفسکی برگزار شده‌بود، عامل اصلی راه‌پیدا کرده این رسانه (عکس رنگی) به دنیای هنر بود.  او، به خصوص برای اینکه بیش از پیش لج منتقدها را در بیاورد اصرار داشت که از یک انسان همانگونه عکاسی می‌کند که از یک پارکینگ خودرو عکاسی می‌کند.  با وجود این یک نمایشگاه تازه از عکس‌های پرتره او در گالری ملی پرتزه لندن، که نزدیک به ۱۰۰ قطعه پرتره شخصی در آن به نمایش گذاشته‌شده است، این ادعا را کاملا رد می‌کند.

این که این نمایشگاه و کتاب عکس مربوط به آن با عنوان پرتره‌ها (Portraits) که توسط انتشارات دانشگاه ییل منتشر شده‌است، فقط شامل عکس‌های پرتره می‌شود، خود یک تحول جدی در تصویر آقای اگلستون است.  او را معمولا به دلیل آثارش از اشیای معمولی با رنگ‌های درخشانی می‌شناسند که از طریق فرآیند دای‌ترنسفر (رنگردان) (Dye-Transfer) چاپ شده‌اند.  روش چاپ عکس رنگی رنگردان (Dye-Transfer) که در دوره‌ای به عنوان روش تجاری چاپ عکس مورد استفاده قرار می‌گرفت، فرآیندی گران قیمت است که تصاویر چاپ شده از طریق مجاورت اشباع شده سه لایه رنگ بر روی یک پایه ژلاتین به دست می‌آیند.  اما در برابر عکس‌های او از اشیا معمولی، هیچ گاه یک نمایشگاه موزه‌ای مستقل از پرتره‌های او برگزار نشده‌بود.

با وجود تمام احساساتی که در میان محتویات آثار نمایش داده‌شده در این نمایشگاه مشاهده می‌شود، ادعای اگلستون در مورد بی‌طرف بودن و خنثی بودنش در برابر سوژه، پابرجا مانده‌است و حتی از سوی مجموعه‌دار برگزارکننده نمایشگاه فیلیپ پروجر (Philip Prodger) تایید شده‌است.

پروجر که خودش سرپرست بخش عکس گالری ملی پرتره است، در مورد این نمایشگاه می‌گوید: «غالبا این تعریف پذیرفته‌شده‌است که در یک پرتره خوب، نوعی جرقه از طریق سوژه به دوربین و از آن طریق به هنرمند و سپس به مخاطب منتقل می‌شود که کیفیت‌های ذاتی سوژه را بر مخاطب عریان می‌کند و درکی از موقعیت مکانی و شخصیتی سوژه می‌دهد. انگار به طریقی جادویی در یک شصتم ثانیه تمام زندگی و دستاوردهایش، عشق‌ها، فقدان‌ها، امیدها، هراس‌ها و نگرانی‌ها وارد یک قاب واحد می‌شوند.  دیدگاه اگلستون کاملا خلاف این نگرش است.»

در واقع آقای اگلستون به‌حدی با این نگرش به عکس پرتره مخالف است که برای او عکس گرفتن از یک پارکینگ هیچ تفاوتی با یک فرد ندارد. در عین حال از نظر او گرفتن یک پرتره از یک عضو خانواده تفاوتی با پرتره یک غریبه ندارد.

اگلستون در یک مصاحبه متعلق به ماه مه سال ۲۰۱۵ که در بروشور این نمایشگاه منتشر شده‌است می‌گوید: «به دلایل نامشخصی تاکنون هیچگاه این حس به من دست نداده‌است تا از اعضا خانواده یا دوستان عکاسی کنم.»

با تمام این احوال کل این نمایشگاه پر از عکس‌هایی از دوستان و اعضای خانواده اوست.  آقای اگلستون که به تازگی ۷۷ ساله شده‌است این عکس‌ها را به عنوان عناصری از عکس‌هایی می‌داند که در طول ۵۰ سال عکاسی از دستش در رفته‌اند.  به هر تقدیر با وجود نگرش عادلانه عکاس به همه سوژه‌ها، تک تک این عکس‌ها از یکدیگر متمایز هستند.

در عکسی که سال ۱۹۷۱ گرفته‌شده‌است، ویلیام اگلستون سوم را می‌بینیم که خوابیده‌است و دستش زیر بدنش است.  این عکس از کودک از بالا گرفته‌شده‌است که نوعی دورنمای یک بزرگسال نسبت به کودک را نمایش می‌دهد و در آن نوعی گرمای احساسی موج می‌زند.

این عکس را با عکس پوستر نمایشگاه مقایسه کنید که عکسی از یک پسر ناشناس است که به نظر می‌رسد حسابدار جوان یک سوپر مارکت باشد. این عکس (اسلاید شماره ۶) در سال ۱۹۶۵ در شهر ممفیس گرفته‌شده‌است.  این عکس نیم‌رخ پسر را در شرایطی که دستش بر روی تعدادی سبد خرید قرار گرفته‌است، نمایش می دهد و سایه او روی دیوار پیداست.  زاویه مستقیم این عکس در مقایسه با عکسی که از پسرش گرفته‌است فقدان نوعی نگرش را نشان می‌دهد.  با این وجود هر دو پرتره شامل اطلاعاتی در مورد سوژه هستند.

در عین حال در این میان عکس‌هایی از تعدادی از ستاره‌های دنیای هنر هم دیده می‌شود، از جمله دنیس هاپر، والتر هوپس و جو استرومر که به گفته آقای پروجر، کاملا بی‌طرفانه از آنها عکاسی شده‌است.

پروجر می‌گوید: «به نظر من هیچ تفاوت بارزی میان این سه عکس دیده نمی‌شود، چه عکسی که از مادرش گرفته‌باشد چه از جو استرومر و چه از یک مرد غریبه که در پمپ‌بنزین در حال بنزین زدن است.»

این نمایشگاه علاوه بر اینکه آثار غیرمتعارف نسبت به سبک شناخته‌شده این عکاس را نمایش می‌دهد، در عین حال مطالعه‌ای در مورد یک عکاس است که مدت‌ها از طریف انتساب به یک نوع پیشرفت فنی (عکاسی هنری رنگی) مشهور بود.  آقای اگلستون هر چند که اولین عکاسی نبود که عکس رنگی می‌گرفت، یکی از اولین کسانی بود که توانست نمایشگاه موزه‌ای عکس‌های رنگی برگزار کند، آن هم در دوره‌ای که هیچ‌کس جز آماتورها و عکاسان تجاری از این سبک استفاده نمی‌کرد.  از آن زمان تا کنون او به خاطر عکس‌های چاپ شده براقش از طریق فرآیند رنگردان (Dye-Transfer) شناخته‌شده‌است.

با تمام این احوال، مانند بسیاری از عکاسان هم دوره خودش، عکس‌های اولیه او سیاه و سفید هستند. از آنجایی‌که غالب این عکس‌های اولیه سیاه و سفید پرتره بودند، آنها هم در این نمایشگاه به نمایش گذاشته‌شده‌اند.

برگزارکننده نمایشگاه، آقای پروجر می‌گوید: «در بخش اول نمایشگاه شاهد عکس‌های ۳۵ میلیمتر، فیلم‌های پنهانی، عکس‌های قطع بزرگ (Large-Format)، ویدئوهای روی دست، قطعات عکس چاپ شده در فوتوبوت (کابین‌های عکس فوری)، نقاشی و پولارویدها هستیم.»

آقای اگلستون تمام زندگی‌اش را در جنوب ایالات متحده آمریکا گذرانده است و در یک مزرعه رها شده پنبه در تالاهاچی کانتی ایالت میسیسیپی بزرگ شده‌است.  وقتی ده ساله بود این فرصت را پیدا کرد که با یک دوربین براونی هاوکی (Brownie Hawkeye) تجربه کند.  اما در دهه ۱۹۵۰ بود که در دانشگاه واندربیلت ایالت تنسی فرصت یافت تا عکاسی را جدی‌تر مطالعه کند.  او تحصیلاتش را در کالج دولتی دلتا در کلیولند ایالت میسیسیپی ادامه داد و سپس به دانشگاه میسیسیپی در شهر آکسفورد رفت.  او بیش از هر چیز تحت تاثیر آثار هانری کارتیه برسون قرار گرفته که به شکل تناقض آمیزی از عکاسی رنگی متنفر بود و در نگرشش به تصویرسازی بسیار تلاش می‌کرد احساسات شخصی‌اش را نمایش دهد.  اگلستون از سال ۱۹۶۵ بود که شروع به عکاسی رنگی کرد.

در حالی که اکثر پرتره‌های نمایشگاه لندن بدون عنوان هستند، برای اولین بار تعدادی از آنها هویت سوژه‌ها را نیز بر ملا می‌کنند.  پروجر می‌گوید: «به نظر من دانستن هویت سوژه‌ها می‌تواند به تجربه مخاطب غنای بیشتری ببخشد.  اما مطمئن نیستم که بیل (اگلستون) خودش با این کار موافق باشد.  اما نهایتا این بر عهده کارشناسان و منتقدان است که نظر خودشان را بیان کنند.»

منبع: +