شرکت در یک بخش، پذیرفته‌شده در بخشی دیگر؛ این‌بار در دوسالانه‌ی عکس ورزشی ایران
حسین کنتی که با تک عکسی با عنوان «برنده»(عکس بالا) در بخش اسپورت اکشن شرکت کرده بود، می‌گوید: «با توجه به فراخوان رسمی، عکس را در بخش اسپورت اکشن شرکت دادم. در صورتی‌که وقتی برگزیدگان مشخص شدند، عکس من در میان پذیرفته‌شدگان بخش فیچر اسپورت قرار گرفت. هیچ دلیلی برای اینکه این رفتار درست باشد، وجود ندارد.»
فریبا اباذری دبیر نخستین دوسالانه‌ی عکس ورزشی ضمن تایید جابه‌جایی صورت‌گرفته، می‌گوید: «آن‌چه برای آقای کنتی انجام دادیم، در واقع امتیازی بود که داوران نه تنها به شخص ایشان، بلکه برای دو سه نفر دیگر درنظر گرفتند. به چه شکل؟ به این شکل که ایشان عکسی را که مناسب اسپورت فیچر بود، در بخش اسپورت اکشن شرکت دادند و چون دوره‌ی اول بود، داورها گفتند چشم‌پوشی می‌کنیم، چرا که اگر قرار بود در بخش اسپورت اکشن این عکس مطرح بشود، کلا حذف می‌شد. اما عکس، عکس خوبی بود. چون گفتند عکس خیلی خوبی است و ایشان اشتباه کرده و در بخش اشتباهی شرکت داده، ما این [عکس] را جایش را عوض می‌کنیم که حذف نشود تا این عکس به نمایشگاه راه پیدا کند.
در مورد مجموعه‌ها هم این اتفاق افتاد که ما با عکاسان شرکت‌کننده تماس گرفتیم و گفتیم که عکس‌ها اصلا در قالب یک مجموعه قابل قبول نیست اما در میان آنها یکی یا دو تا تک عکس خوب می‌تونیم انتخاب کنیم. علی‌رغم اینکه این کار اصلا درست نیست و به عنوان یک دبیرخانه‌ی حرفه‌ای ما کل پروژه‌ی شما را باید کناربگذاریم، اما چون در واقع این دفعه‌ی اول است که این دوسالانه برگزار می‌شود و بچه‌ها خیلی آشنا نیستند، داورها این پیشنهاد را دادند که تک‌عکس‌ها البته با تایید خود عکاس راه پیدا کنند و ما هم برای چند مجموعه عکس با خود عکاس‌ها تماس گرفتیم و به آنها گفتیم یکی دو عدد از عکس‌های شما خوب است، اگر موافق باشید به عنوان تک عکس ارائه بدهیم و قبول کردند.»
خانم اباذری در خصوص عکس آقای کنتی که این جابه‌جایی بدون اطلاع وی بوده، می‌گویند: «برای چاپ کتاب نمایشگاه، عکس ایشان را حذف خواهیم کرد.»
در تعریفی که در فراخوان دوسالانه عکس ورزشی ایران از دو بخش SPORT ACTION و FEATURE SPORT آمده، نوشته شده است:
SPORT ACTION ( رویداد ورزشی ): عکس رویداد ورزشی عکسی از یک رخداد یا مسابقه ورزشی است که نمایانگر فن و مهارت ورزشی باشد.
FEATURE SPORT (خصیصه ورزشی): خصیصه ورزشی به رفتار هایی اطلاق می گردد که جنبه های ورزشی در آن هست ولی تحت قوانین مشخص و در اماکن رسمی انجام نمی شود مانند بازی کودکان در معابرعمومی ، شنا در اماکن غیر رسمی و یا رفتار های تماشاچیان و... که دارای یک داستان و یا پیام مشخص و خاص مستند گونه ، مرتبط با یکی از رفتار های فرهنگی ، اجتماعی ورزشی می‌باشد.
مسابقه ورلدپرس فتو که از سال ۲۰۱۳ بخش ورزشی خود را به دو بخش «فیچر» و «اسپورت اکشن» تفکیک کرده، در توضیحی برای این دو بخش، نوشته است:
اسپورت اکشن:
تک عکس یا مجموعه عکسی از لحظه‌ای تعیین‌کننده در میانه‌ی رویدادهای ورزشی بزرگ یا رقابت‌های سطح‌بالا.
اسپورت فیچر
تک عکس یا مجموعه عکس، شامل اشکال گوناگون ورزش‌کردن در سراسر دنیا چه به شکل حرفه‌ای و چه به شکل آماتور، چه به شکل رقابتی و چه به شکل تفریح است.
به نظر می‌رسد دوسالانه‌ی عکس ورزشی ایران در انتخاب عناوین بخش‌ها از نمونه‌های خارجی الهام گرفته اما در ارائه‌ی توضیحات بخش‌ها متفاوت عمل کرده است. خانم اباذری ضمن اشاره به ناآگاهی شرکت‌کنندگان به بخش‌های موجود در فراخوان‌ها می‌گویند: «مشکل اساسی شرکت‌کنندگان خصوصا توی بحث عکاسی ورزشی و اساسا توی بحث اسپورت فیچر و اسپورت اکشن این است که هنوز نمی‌دانند که اسپورت اکشن یعنی چه و اسپورت فیکشن یعنی چه. حتی تحقیق هم نمی‌کنند قبل از اینکه در واقع بخواهند چه توی این مسابقه چه مسابقات دیگر شرکت بکنند. الان هم دوستان تصمیم به برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای ده روز با عکاسان دارند.»
می‌توان صحبت‌های خانم اباذری در خصوص ناآگاهی شرکت‌کنندگان را به بخشی از دست‌اندرکاران برگزاری مسابقات عکاسی ایرانی تعمیم داد. نخستین دوسالانه‌ی عکس ورزشی ایران تنها یک نمونه از مسابقات پرتعدادی است که هرساله با بودجه‌های دولتی و خصوصی برگزار می‌شوند و البته از آن جهت که تنها یک دوره از آن برگزار شده، شاید بتوان امید داشت در دوره‌های پیش‌رو شاهد بهبود وضعیت برگزاری آن باشیم، اما با نیم‌نگاهی به نحوه‌ی برگزاری اکثر مسابقات عکاسی به نظر می‌رسد تعدادی از اساتید عکاسی، اراده‌ی لازم را به منظور گام‌برداشتن در جهت برگزاری استاندارد مسابقات ندارند. بخشی از اساتید ما که اتفاقا تجربه‌ی کافی هم در داوری دارند و بیش از ده سال است که سالیانه در چندین مسابقه گوناگون به داوری آثار مشغول هستند، در بهترین شرایط، نواقص مسابقاتی که مسئولیتی در برگزاری آن داشته‌اند را پذیرفته و در مواردی حتی با منتقدان هم‌صدا می‌شوند و انتقادپذیری استاد، تحسین خوانندگان را با خود به همراه می‌آورد، ولی در عمل نه انتقاد دیگران و نه انتقادهایی که آن استاد شخصا به مسابقه وارد می‌داند تاثیری نمی‌گذارد و در یک دور باطل، در مسابقه‌ی بعدی همان اشتباهات از سوی تیم داوری که آن استاد هم عضوی از آن است، تکرار می‌شود.
خانم اباذری از نبود تحقیق در میان شرکت‌کنندگان گفتند. در بسیاری از موارد، عکاس متقاضی شرکت در مسابقه اگر در اینترنت تحقیق بکند، به تعاریفی متفاوت از آن‌چه در فراخوان‌های مسابقات ایرانی درج می‌شود، مواجه خواهد شد. وی یا از شرکت در مسابقات صرف‌نظر خواهد کرد و یا اینکه با تعاریف متفاوتی که از دسته‌بندی‌ها خواهد دید، فرآیند شرکت در مسابقه برایش پیچیده‌تر از پیش خواهد شد. عکس این قضیه هم صادق است و به عنوان مثال یک عکاس علاقه‌مند به شرکت در مسابقه ورلدپرس فتو را درنظر بگیرید که با اعتماد به تعریف ارائه‌شده از سوی دوسالانه‌ی عکس ورزشی ایران حتی شاید عکس خود را مناسب شرکت در بخش فیچر ورلدپرس فتو نبیند، در‌حالی‌که در واقع با تعریف وردلپرس‌فتو کاملا مناسب باشد.
تمدیدهای چندباره‌ی زمان ارسال آثار، انتخاب تک‌عکس‌هایی از میان مجموعه عکس در بخش داوری، تعاریف گنگ در فراخوان‌ها و دسته‌بندی‌های بعضا مغایر با آن‌چه در مسابقات معتبر مرسوم است، از جمله مواردی است که بارها شاهد آن بوده‌ایم. برای برگزارکنندگان مسابقات گام برداشتن در مسیر صحیح گاهی به سختی جستجو در موتورهای جستجوست و این برگزارکنندگان در بعضی از موارد ترجیح می‌دهند خود و موسسه‌ی حامی آن مسابقه را دل‌خوش ارائه آمار و ارقام شرکت‌کنندگان و گزارشات برگزاری جلسات بی‌پایان کنند.
به عنوان مثال می‌توان سیزدهمین دوسالانه‌ی عکس ایران را مثال زد که در خصوص فراخوان آن انتقادهای زیادی از سوی افرادی که بر مباحث عکاسی اشراف دارند وارد شد. (به عنوان مثال: مرثیه‌ای برای یک رویا؛ نگاهی به فراخوان سیزدهمین دوسالانه عکس ایران)
انجمن عکاسان ایران به جای آن‌که دفاعی از فراخوان داشته باشد، مطابق سیستم رایج مدیریتی، ترجیح داده که به ارائه‌ی آمار و ارقام بپردازد. این انجمن در یادداشتی با عنوان «استقبال عکاسان ایران ازاستقلال دو سالانه عکس ایران» نوشت: «این انجمن در تعامل با سایر انجمن‌ها، تشکل‌ها و رسانه‌های تخصصی عکاسی با تشکیل کارگروه‌هایی از خردادماه سال جاری نسبت به مشاوره و طرح موضوع برای اعضای هیات مدیره‌ی سایر انجمن‌ها اقدام و با دریافت دیدگاه‌ها و رویکرد نهایی اعضای این کمیته‌ها از تیرماه تا شهریور ماه سال جاری با تشکیل شورای هنری و برنامه ریزی نسبت به تدوین فراخوان، انتخاب دبیر و اعضای هیات انتخاب آثاراز میان عکاسان و کارشناسان مرتبط با رویکرد فراخوان اقدام نمود. این افراد با نگاه حرفه ای و هنری و تجربه داوری در دوره های پیشین دوسالانه ها و جشنوارهای معتبر ایران از سوی شورای هنری و برنامه ریزی که خود از افراد صاحب نظر و با تجربه در شوراهای سیاست‌گذاری دوره های پیشین بوده‌اند انتخاب گردیده‌اند.»
می‌توان از انجمن عکاسان ایران پرسید سیزدهمین دوسالانه‌ی عکس ایران که به صورت مستقل برگزار می‌شود، چه امتیازی به نهمین دوره‌ی دوسالانه‌ی عکس ایران که اتفاقا به شکل مستقل برگزار نمی‌شد، دارد. اگر مشکل اصلی نااگاهی و عدم برگزاری اتاق‌های فکر به میزان کافی است، چندین جلسه‌ی دیگر هم‌اندیشی برگزار شود تا ما شاهد یک دوسالانه‌ی متعارف عکاسی باشیم. همچنین می‌توان از برگزارکننده‌ی جشنوارهای دیگر پرسید که چرا بعد از سال‌ها برگزاری متناوب جشنواره، همچنان بازدیدکنندگان نمایشگاه از خواندن کپشن در کنار عکس‌های بخش خبری و مستند -به شکلی که همه‌جای دنیا مرسوم است- محروم هستند و در بسیاری از موارد باید در خصوص داستان عکس‌های روی دیوار رفته به حدس و گمان متوسل شد.از دهه‌ها قبل، انتقادهای بسیاری عنوان شده، در حال حاضر مطرح است و در فقدان اراده برای برگزاری حرفه‌ای مسابقات همچنان در جای خود باقی خواهد ماند. در این میان شاید تنها بتوان دل‌خوش به حرکت‌هایی بود که با فاصله‌گرفتن از دور باطلی که بسیاری از مسابقات و جشنواره‌ها درگیر آن هستند، مسیر صحیح را انتخاب می‌کنند و به جمع کم‌تعداد مسابقاتی می‌پیوندند که حداقل‌هایی را برای برگزاری مسابقات عکاسی رعایت می‌کنند و در ادامه تلاش می‌کنند تا در حد توان در مسیر حرفه‌ای حرکت کنند.
با آرزوی فاصله گرفتن دوسالانه‌ی عکس ورزشی ایران و تمامی مسابقات عکاسی تازه‌نفس از جریان رایج مسابقات و جشنواره‌های عکاسی در ایران.
نکته ی جالب توجه همین توجیهی هست که دبیر جشنواره انجام دادند!
حسین کنتیدر مورد دوستان داور هم می شه گفت که اصلا برداشتشون طبق صحبت های خانم دبیر کاملا اشتباه هست!!! (خیلی جالبه به این فکر کنید؛ یه تعریفی ارائه می شه. بعد نقض می شه! بعد اصلا متوجه نشدند عکس چی بوده؟!!!)
صرفا برای توجیه عملکرد خودشون اینکارو کردند. به نوعی راضی نگه داشتن؛ یا هر چیز دیگه ای که می شه اسمشو گذاشت. (البته این خطاهای واضح خیلی زیادند و هر روز دارن رُخ میدن! حتی توی حرف ها... بازخوردها.)
اما من یه سوال اساسی در اینجا می پرسم:
زمانی که این برداشت اشتباه از عکس رُخ می دهد البته توسط داوران؛ مث باقی دوستان نیازی به تماس گرفتن رو احساس نمی کردند؟ اینکه این موضوع رو با عکاس در میان بزارن.
در مورد تعریف ورلد پرس فتو هم باید این موضوع رو ذکر کنم که من یه عکس خبری رو ارسال نکردم که بخواد این موضوع رو تایید کنه. (همینطور جشنواره محوریت خبری برای خودش انتخاب نکرده بود.)
ایده ی اجرایی کار "فتودرام مبتنی بر حجم دراماتیک بوده" حتی از یک رویداد مستند برای ارزیابی فرهنگی. داوران و دبیرخانه خودسرانه عمل کردند و هیچ توجیهی ندارد زمانی که این سوال رو از خودتون بپرسید داوران و جشنواره چقدر در کارشان و تفکرشان موفق عمل کردند؟ و نتیجه ی انتقال عکس چه شد؟ خب چالش های بزرگی برای گروه داوری مطرح می شه و بحث امیدوار بودن نیست که بخوان جواب بدن یا نه! به نظر من همه چیز واضح هست.
برای من عکس ها قسمتی از زندگی خودم هستند؛ قسمتی از فرهنگ غیر قابل انکار جامعه از منظر چهره ی بصری، نه برای کتاب های بدرد نخور جشنواره که با ابهامات زیاد در طنزی از رنگ ها و گرافیک در کنار همدیگه قرار می گیرند. فراموش نکنید شما به من امتیاز نمی دهید؛ زمانی که نمی توانید ببینید! البته من این موضوع رو از منظر جهان بینی خودم می گم. چیزی که اشتباه هست، اشتباهه؛ حتی کتابش. به نظر بقیه برگزیدگان احترام میزارم و حس و حالشان.
از دبیر محترم جشنواره بابت حذف عکس سپاسگذارم و امیدوارم چیزهایی که در کارگاه های ده روزه گفته خواهد شد؛ دیدگاه های تازه ای از تفکر رو به روی جشنواره باز کنه؛ تفکر خصوصی و یا دولتی نداره! اینو فراموش نکنید.
باید از همون اول عکس شما رو حذف میکردند تا با این همه مشکل مواجه نشوند
سعید فداییانواقعا کارشون اشتباه بود