آغاز بیست و پنجمین فستیوال «Visa Pour l’Image»
یکی از بخشهای اصلی این نمایشگاه برگزاری مراسم نمایش زنده عصرهای روزانه است که در آن هر روز برای شرکتکنندگان اسلاید شویی از بهترین عکسهای خبری از مهمترین مسائل اجتماعی، سیاسی و جنگی رویداده طی یک سال گذشته، پخش میشود. در جشنواره امسال موضوعاتی مانند جنگ مالی، تونس و سوریه و مصر، بحران مالی و فقر، فرهنگهای زیرزمینی و موضوعات دیگر خبری سال گذشته از جمله موارد هستند که در مراسم نمایش زنده پخش میشوند.
همچنین ۲۱ نمایشگاه از عکاسان خبری منتخب در این دوره برگزار میشود. جوایز اصلی این نمایشگاه در روزهای چهارم تا هفتم سپتامبر به برگزیدگان اهدا میشود. ۲۸ گزارش تصویری برای جایزه ویزای طلای روزنامه انتخاب شدهاند که در این جشنواره به نمایش گذاشته خواهند شد و یک جایزه ۸۰۰۰ یورویی به برنده آن اهدا خواهد شد . برندگان سالهای گذشته از جمله روزنامه نیویورک تایمز (۲۰۱۲)، اینترنشنال هرالد تریبیون (۲۰۱۱) و لا کقوآی فرانسه (۲۰۱۰) بودند. یک جایزه ۸۰۰۰ یورویی دیگر به همراه جایزه ویزای طلای گزارش ویژه به یکی از چهار نامزد این جایزه، عبیر عبدالله، اریک بووه، ساموئل جیمز و نوریکو هایاشی اهدا میشود. ویزای طلای خبر همراه با جایزه ۸۰۰۰ یورویی دیگر جایزهای است که به یکی از پنج نامزد این جایزه برت آرمانگوئه، فیل مور، لورت فن در استوک و گوران توماسویچ اهدا خواهد شد.
جوایز دیگر این جشنواره مانند جایزه عکاس خبری زن کنون، ویزای طلای بشر دوستی کمیته بینالمللی صلیب سرخ، ویزای طلای فیگارو برای یک عمر دستاورد هنری، ویزای طلای فرانس۲۴ و آرافآی برای بهترین گزارش تصویری اینترنتی و جوایز دیگر هستند. ماری کالو برای جایزه ویزای طلای عکاسی خبری زن کنون و سباستیانو تومادا به عنوان برنده جایزه کمیتهبینالمللی صلیب سرخ انتخاب شدهاند.
عدهای بر این باورند که در این زمانه که گوشیهای تلفن همراه با دوربین فراوان شدهاند هر فردی عکاس است. گاهی اوقات این احساس زیاد هم غلط به نظر نمیرسد. برخی از اولین عکسهای خبری از رویدادهای مهم خبری مانند بمبگذاری در مسیر ماراتن شهر بوستن و خیزش مردم در مصر از عکسهای توییتر و دیگر شبکههای اجتماعی به رسانهها رسیدند، شبکههای اجتماعیای که در هر ثانیه صدها عکس در آن پست میشد.
اما ژان فرانسوا لروی وظیفه خود میداند که به همه یادآوری کند بهترین عکسهای خبری هنوز از سوی فتوژورنالیستها و عکاسان خبری منتشر میشوند، افرادی کار خود را بلندند و مستندسازی گزارشهایی را که عموم مردم نیاز به دانستن آنها دارند به خوبی میشناسند. سوژهای که برای درست ثبتشدن، بیش از فشار دادن شاتر دوربین نیاز است تا اطلاعات کافی از آن سوژه داشت.
لروی میگوید: «اگر واقعا یک عکاس خبری باشی، احتمالش بسیار کم است که کاملا اتفاقی یک عکس را بگیری. کار میکنی، تحقیق میکنی، برای یافتن سوژهات زحمت کشیدهای، تلاش کردهای تا به جایی برسی که بتوانی عکس را بگیری و نهایتا اینکه با گرفتن عکس تلاش میکنی تا چیزی را روایت کنی. تو یک روزنامهنگاری، کسی که مردم میتوانند به او اعتماد کنند. جهان به چنین افرادی نیازمند است. من به عنوان یک فرد به این آدم نیاز دارم.»
این ایده، ذهنیت اصلی پشت جشنواره «Visa Pour l'Image» است، یک جشنواره سالانه که برای بزرگداشت عکاسی خبری برگزار میشود. این جشنواره دو هفتهای که امسال بیست و پنجمین دوره آن برگزار میشود، بهترین عکاسان خبری و کسانی را که جان خود را برای ثبت تصاویر سهمگین از جنگ و مصیبت مردم کف دستشان قرار می دهند، معرفی میکند.
در میان عکاسان این دوره میتوان به جوئائو سیلوا Joao Silva عکاس مشهور جنگ اشاره کرد که هر دو پایش را از زانو به پایین هنگامی که سال ۲۰۱۰ برای نیویورک تایمز جنگ افغانستان را پوشش میداد، بر روی مین از دست داد.
در این جشنواه عکسهایی از «گوران توماسویچ» عکاس پیشکسوت جنگ که دائما خطوط مقدم متغیر جنگ در سوریه را پوشش میدهد و «فیل مور» عکاس آژانس فرانسپرس که شورشیان کنگو را پوشش میدهد نیز حضور دارند.
در دوره ۲۵ این جشنواره «مجید سعیدی» عکاس ایرانی گتی ایمجز با عکسهایش از افغانستان به عنوان یکی از عکاسان منتخب حضور دارد.
مجید سعیدی زندگی حرفهای خود را در سفر از یک منطقه درگیری به منطقهای دیگر گذرانده است و در سالهای گذشته آثارش را بر روی زندگی زنان و مردانی که بر اثر جنگ در افغانستان دچار مشکل شدهاند، متمرکز کردهاست. کشوری که او بارها در طول سالهای گذشته از آن دیدار کردهاست. عکسهای بیشماری از افغانستان وجود دارد که سربازان و امدادگران را در سراسر کشور نشان میدهند، اما این عکسها بر خلاف آثار مجید سعیدی چهره واقعی افغانستان را نمایش نمیدهند.
آلفرد یعقوبزاده عکاس ایرانی-فرانسوی از دیگر شرکتکنندگان در این فستیوال است که به خاطر گزارشی از مراسم مذهبی کومبه میلای هندوان در مجله آمریکایی اسمیتسونین برای این جشنواره برگزیده شدهاست. در مراسم کومبهمیلا که هر دوازده سال در چهار نقطه هند برگزار میشود، میلیونها هندو همزمان برای زیارت و طهارت شرکت میکنند. این گزارش تصویری تجربهای از قدم گذاشتن در میان دریایی بیپایان از انسانهاست، دریایی آنچنان وسیع که حتی اگر پیش از ورود به آن مقصدتان را هم مشخص کردهباشید در میان آن گم خواهید شد، اما گم شدن در کومبهمیلا فرصت تجربهای را به انسان میدهد که هیچگاه در زندگی روزمره به آن دست نمیتوان یافت.
«عبیر عبدالله» عکاس جوانی است که عکسهایش از بنگلادش در این جشنواره به نمایش در میآیند. آتش در داکا یک تهدید همیشه حاضر برای زندگی ساکنان این شهر است. از خانهها تا محل کار گرفته تا مراکز خرید و فضاهای عمومی، آتش یکی از تهدیدکنندهترین عوامل مرگ و میر در داکا است. هیچ مقررات قابل قبولی در مورد ساختمانها و فقدان حفاظت کافی برای مقابله با آتشسوزی، زندگی در آپارتمانهای داکا به زندگی در نوعی دام مرگ تبدیل شدهاست. عکسهای عبیر عبدالله گزارشی گویا از این مشکل در بنگلادش است.
محمد محیسن از اسوشیتدپرس، جروم سسینی از مگنوم، سارا لوکوویچ از گتی ایمجز، مایکل نیکولاس از نشنال جئوگرافیک، رافائل سانچز فابرس، دارسی پادیلا از آژانس عکاسی vu و دان مککالن، دیگر عکاسانی هستند که نمایشگاه آثار آنان در این دوره جشنواره «Visa Pour l'Image» به نمایش در میآید.
«Visa Pour l'Image» که یکی از مهمترین فستیوالهای عکاسی در جهان محسوب میشود و از سال ۱۹۸۸ توسط لروی که احساس میکرد عکاسان خبری به اندازه کافی مورد توجه قرار نمیگیرند، پایهگذاری شد. در آن دوران جشنوارههای مختلفی وجود داشت که عکاسی مد و هنری را مورد توجه قرار میدادند، اما به اعتقاد لروی هیچ جشنوارهای وجود نداشت که اختصاصا عکاسان خبری را کنار هم جمع کند تا آثار یکدیگر را ببینند و از یکدیگر بیاموزند و با هم ارتباط برقرار کنند.
لروی در آن زمان عکاس آژانس عکاسی فرانسوی سیپا پرس بود، هر چند که او امروز ادعا میکند در آن زمان «بدترین عکاس روی زمین» بودهاست.
با خنده میگوید: «از هر کس بپرسید به سرعت جواب میدهد که من خیلی در ترویج دادن کارهای آثار دیگران نسبت به کار خودم موفقتر بودهام. تنها استعداد من ایجاد محلی برای جمع کردن افراد دور هم است.»
اولین سال برگزاری تنها ۱۲۳ عکاس و دبیر سرویس در جشنواره شرکت کردند، که باعث شد گروهی این جشنواره را در اولین دورهاش یک شکست بنامند. اما در طول ربع قرن گذشته جشنواره هر سال از سال پیش عمومیت بیشتری پیدا میکند. سال گذشته بیش از ۳۰۰۰ عکاس حرفهای شامل ۱۲۰۰ نفر از ۵۸ کشور مختلف به فرانسه آمدند تا در این رویداد بینالمللی شرکت کنند، پیشبینی میشود، نزدیک به همین تعداد عکاس در جشنواره امسال هم مشارکت کنند.
آقای لروی میگوید: «همه میگفتند که این کار کاملا احمقانه است و امکان ندارد که من موفق شوم، اما ما هنوز هستیم.» او سالانه هزاران عکس را بررسی میکند تا چند صد تا از آنها را در جشنواره به نمایش بگذارد.
در سالهای گذشته لروی تغییرات جدیای در صنعت عکاسی مشاهده کردهاست. در میان این تغییرات میتوان به حرکت از فیلم عکاسی به عکاسی دیجیتال اشاره کرد یا تغییر شیوهای که عکسها در سراسر جهان به اشتراک گذاشتهمیشوند. عکسهایی که مردم برای دیدن آنها قبلا لازم بود منتظر مجلات و روزنامهها را ببینند، اما امروزه بلافاصله بر روی اینترنت دیدهمیشوند.
اما با افزایش دسترسیها، سوالات زیادی در مورد اعتبار عکاسی خبری در طول زمان به وجود آمدهاست. خیلی پیش از آنکه روزنامه شیکاگو سانتایمز عکاسان و اعضای سرویس عکاسیاش را اخراج کند، روزنامهها و مجلهها از قبل کم کردن بودجههای عکاسیشان را در راستای استفاده از عکسهای عکاسان آزاد و حتی آماتوری که با گوشیهای تلفن همراه عکاسی میکنند، شروع کردهبودند.
این تغییرات باعث نگرانی و هشدار به عکاسانی شدهبود که زندگی خود را از ثبت اخبار میگذارنند و باعث شدهبود برخی رسانهها پیشاپیش خبر بدهند که عکاسی خبری کم کم به یک حرفه مرده بدل میشود.
اما لروی نقش خودش را به عنوان یک مروج در صنعت عکاسی میبیند و از جشنواره «Visa Pour l'Image» به عنوان یک سند استفاده میکند که به عموم مردم نشان دهد عکاسی خبری هنوز زندهاست و نه تنها رو به مرگ نیست بلکه در وجود آنانی که آن را به عنوان قابل عرضهترین بخش چشمانداز همیشه در حال انقباض رسانهها میبینند، در حال رشد است. همانگونه که او عکسهایی را که در جشنواره امسال نمایش میدهد به عنوان شاهدی بر این میداند که عکاسی خبری مستحق ارزشگذاری بیشتر است.
لروی میگوید: «هر سال گروهی میگویند عکاسی خبری در حال از بین رفتن است، اما ما هر سال خلاف این امر را نشان میدهیم.»
با رشد تلفنهای همراه و ابزارهایی که عکاسی را سادهتر میکند لروی تایید میکند که صنعت عکاسی خبری زیر سیلی از عکسهای تازه رفتهاست و قبول میکند که نمیتوان آینده صنعت را در سالهای آینده پیشبینی کند.
اما او با تاکید مجدد بر استدلالی که در مورد نیاز به خبرنگاران میشود همیشه بر این نکته تاکید میکند که نیاز به منابع رسانهای (چه نوشته و چه عکس) که قابلیت اعتماد به آنها وجود داشتهباشد، اهمیت دارد، آن هم در دنیایی که اطلاعات به سادگی میتوانند توسط دولتها و کسانی که سعی میکنند روایتهای خود را به عنوان حقیقت غالب کنند، اهمیت اعتماد به منابع خبری و اعتبار اهمیت بیشتری پیدا میکند.
لروی میگوید: «نکتهای که من میگویم، آنچه برای آن مبارزه میکنم، و آنچه میخواهم به یاد همه بیاورم این است که ما روزنامهنگاران واقعی لازم داریم، نه تنها عکاسان بلکه روزنامهنگارانی که حقیقتا اخبار را مشاهده میکنند و میتوان به آنها اعتماد کرد.»