داستان یک عکس مشهور: گاندی و چرخ نخ‌ریسی، ۱۹۴۶

آلبرت انشتین، جان اف کندی و مارتین لوتر کینگ پسر از دیگر افرادی هستند که این ویژگی را دارند. نوعی نیروی عجیب برانگیزاننده در غالب عکس‌های معروف آنان وجود دارد که بلافاصله نه تنها شرایط عصر آنان را به یاد مخاطب می‌آورد، بلکه به یادآورند نقل قول‌ها و اعمال آنان هم هست. گاندی را به راحتی می‌توان در بین این گروه از تمثال‌های به یاد ماندنی جا داد. هیچ عکسی به اندازه تصویر «روش زندگی Way of Life» او نیست که زندگی او را به خاطر متبادر کند.این عکس سال ۱۹۴۶ توسط مارگارت بورک وایت از این مدافع سرسخت نافرمانی مدنی، در کنار چرخ ریسندگی محبوبش ثبت شده‌است.

بدون شک بورک وایت یکی از باشهامت‌ترین وقایع‌نگاران نزاع و درگیری در قرن بیستم بود. برای مثال عکس‌هایش از اردوگاه مرگ بوخن‌والد در آلمان نازی و عکس‌هایش از خشونت‌های وحشتناک در پی تجزیه هند و ایجاد پاکستان، بخشی از قدرتمندترین آثار زندگی حرفه‌ای این عکاس هستند. اما او در عین حال توانایی این را هم داشت که لحظات ساکن‌تر و ساکت‌تر و در بسیاری مواقع لحظاتی را بسیار نمایان‌گر تر از زندگیهای قدرتمندان و مستضعفان مستند کند. با این حال به شکل عجیبی عکس بسیار معروف او از گاندی، در مجموعه گزارش تصویری مجله لایف که در آن زمان چاپ شد، در کنار دیگر عکس‌ها منتشر نشده‌بود.

بورک وایت سال ۱۹۴۶ و در حین تجزیه تاریخی سال ۱۹۴۷ و استقلال هند و پاکستان از بریتانیای کبیر، به هند رفت تا یک گزارش ویژه برای مجله لایف کار کند. این گزارش نهایتا با تیتر «رهبران هند India's Leader» در شماره ۲۷ مه ۱۹۴۶ مجله لایف منتشر شد. (گالری عکس انتهای این نوشته را برای دیدن عکس‌ها به همان شکل در صفحه‌بندی مجله لایف منتشر شده‌بودند مشاهده کنید) او صدها عکس از جمله چندین عکس از گاندی گرفت: گاندی با خانواده‌اش، گاندی در کنار چرخ ریسندگی‌اش و گاندی در حال عبادت. بیش از ده عکس از او در گزارش رهبران هند مجله لایف منتشر شد. از این عکس‌ها فقط دو عکس از گاندی بود و البته هیچ کدام از آنها عکس مشهور گاندی و چرخ ریسندگی نبود.

در واقع این عکس تا ماه‌ها بعد در مجله لایف منتشر نشد و حتی وقتی هم برای اولین بار به صفحه‌های مجله وارد شد، ماه ژوئن ۱۹۴۶ بود که به صورت عکسی کوچک بالای یک مقاله چاپ شد که در مورد علاقه گاندی به چیزی بود که مجله آن را «شفای طبیعی» برای بیماران نامیده‌بود.

لایف نوشته‌بود: «مهانداس گاندی در سن ۷۶ سالگی حرفه جدیدی را آغاز کرده‌است، او به طبابت روی آورده. این یکی از ویژگی‌ها ماهاتما است که در زمانی که نهضت طولانی مدتش برای آزادی هند به بحران نهایی رسیده‌است، از زندگی شلوغ سیاسی کناره گرفته‌است تا به ترویج شفای طبیعی بپردازد. مسلما گاندی هیچ گواهینامه و مدرک طبابتی ندارد، اما خواستن مدرک طبابت از مهاتما مثل این است که وقتی رییس جمهور ترومن در صندلی هواپیمای «گاو مقدس Sacred Cow» (اولین هواپیمای اختصاصی ریاست جمهوری ایالات متحده) نشسته‌است از او بلیت بخواهید.»

اولین انتشار این عکس ارزش چندانی نداشت، با این حال مجله لایف این عکس بورک وایت را کاملا فراموش نکرد. اوایل ماه فوریه ۱۹۴۸ بود که افتخار انتشار در گزارش چندصفحه‌ای ویژه ترور گاندی، درست بلافاصله پس از این اتفاق، نصیب عکس شد. این عکس نیم صفحه بالای مقاله‌ای با عنوان «هند روح بزرگش را از دست داد» چاپ شده‌بود. عکس به عنوان ستایشی درخور از این مرد و ایده‌آل‌هایش به حساب می‌آمد.

در بسته پستی ارسالی از سوی بورک وایت از هند به دفتر نیویورک مجله لایف در بهار سال ۱۹۴۶ نوشته‌ای تایپ شده هم بود. در بخشی از این نوشته اهمیت چرخ نخ‌ریسی ساده‌ای که در یکی از عکس‌ها بود به شدت مورد تاکید قرار گرفته‌بود:

[گاندی] هر روز یک ساعت نخ می‌رسید. معمولا از ساعت چهار. تمام ساکنان آشرام (معبد) او باید نخ‌ریسی کنند. او و پیروانش همه را به ریسیدن تشویق می‌کنند. حتی م ب و (مارگارت بورک وایت) هم تشویق شد که دوربینش را کنار بگذارد و چرخ نخ‌ریسی را بچرخاند... زمانی که به او گفتم که هم عکاسی و هم نخ ریسی کار یدی هستند، خیلی جدی جواب داد که: «در بین این دو، نخ‌ریسی مهم‌تر است.» نخ‌ریسی با چرخ تقریبا به صدر مذهب گاندی و پیروانش رسیده‌بود. چرخ نخ‌ریسی به یک تمثال در میان آنان بدل شده‌بود. نخ‌ریسی شفای همه بود و از آن در عالی‌ترین اشعار صحبت می‌شد.

در برابر مهم‌ترین پرتره‌ای که بورک وایت از گاندی ثبت کرده‌است، یادداشت‌های تحریریه مجله لایف به سادگی اشاره می‌کند: «نوشته‌های مختصر مربوط به گ [در یادداشت‌های تحریریه اسم گاندی به صورت مخفف نوشته‌شده‌اند] چرخ نخ‌ریسی در جلوی عکس که به تازگی گاندی استفاده از آن را تمام کرده‌است. نمی‌توان به اندازه کافی اهمیت تکریم و احترام چرخ نخ‌ریسی شخصی گ را در آشرامش نشان داد.

مجله لایف به مناسبت ۱۴۴مین سالگرد تولد گاندی (گاندی ۲ اکتبر ۱۸۶۹ در شهر ساحلی پربندر به دنیا آمد) این پرتره مهم مارگارت بورک‌وایت را در کنار دیگر عکس‌های وی در این ماموریت بازنشر کرده‌است. در عین حال عکس‌هایی از صفحات مجله لایف به تاریخ مه ۱۹۴۶ که گزارش تصویری «رهبران هند» در آن منتشر شد نیز در این گالری قرار گرفته‌اند. دو سال بعد، ۳۰ ژانویه ۱۹۴۸ گاندی با شلیک گلوله ناتورام گودسی، یک ملی‌گرای هندو، ترور شد. او تصور می‌کرد که پیام عدم خشونت به شکلی باعث تقویت مسلمانان در هند شده‌است.

نکته آخر: مارگارت بورک وایت مانند خیلی عکاسان دیگر کمتر به خودش اجازه می‌داد تا رها در مقابل سلف‌پرتره‌های بازیگوشانه قرار بگیرد. با این وجود عکس پایین عکسی‌ست از او که با دستگاه ریسندگی خودش ژست گرفته‌است.

منبع: لایف