عکاسی طبیعت و طبیعت عکاسی
سمن صارمی مقاله ۱۳۹۳/۰۵/۰۹

عکاسی طبیعت و طبیعت عکاسی

«ژوان فونکوبرتا Juan Fontcuberta»هنرمند کاتالونیایی متولد ۱۹۵۵ است. گرچه آثار او همه در قالب عکس هستند در حقیقت وی کانسپچوال آرتیستی است که از عکس و عکاسی استفاده می‌کند وموضوع آثارش به چالش‌کشیدن صداقت دوربین است.

بیست سال اول زندگی او تحت حکومت دیکتاتوری فرانکو گذشت. پروپاگاندا ، سانسور و عدم برخورداری از حقوق سیاسی در آن دوران از جمله عواملی هستند که او را به سوی موضوعات کنونی کارش سوق داده اند. علاوه بر این شغل او در دهه هفتاد میلادی ، ارتباطات و تبلیغات بود و به همین علت، به گفته خودش با دروغ گفتن و استفاده از تکنیک‌های عکاسی برای قبولاندن یک امر به مخاطب به خوبی آشناست. مسئله دیگری که به وضوح در کارهای او به چشم می‌آید «طنز» است. او طنز را راهی می‌داند برای درگیر‌کردن مخاطب با اثر.

فونکوبرتا می‌گوید : «من اعتقادی به وجوه مستندنگارانه‌ی عکاسی ندارم. واقعیت به خودی خود وجود ندارد، بلکه یک ساختار روشنفکرانه است و عکاسی وسیله‌ای‌ست برای به بحث گذاشتن آن‌چه ما واقعیت می‌پنداریم.»

مجموعه‌های مختلف او اگرچه هدفی نهایی دارند اما بسیار متفاوت از یکدیگرند. بعضی از این مجموعه‌ها ماهیتی دایرة‌المعارفی دارند و راجع به علمی خاص هستند.

Herbarium درباره گیاه‌شناسی است، عکس‌های این مجموعه آثار بلاسفلد (دهه 30 م.) را به یاد می آورند. اما عکس های این مجموعه –گرچه ممکن است اینطور به نظر برسند- اصلا از گیاهان نیستند ، بلکه اجسامی شبیه گیاه هستند که از بقایای گیاهی و حیوانی و مصالح ساختمانی– یافت شده دربیرون استودیوی فونکوبرتا- ساخته شده اند. گیاهان فونکوبرتا، همان طور که انتظار می رود ، بسیار عجیب و غریب اما باورپذیر هستند.

 Fauna درباره جانورشناسی و دارای داستانی تمام عیار است. فونکوبرتا می گوید وجه داستان‌گویی و روایت‌ِ بخش مهمی از کار اوست به همین دلیل وی از نوشته‌، اینستالیشن و ... نیز در کارهایش بهره می‌گیرد. در این مجموعه عکس‌هایی از حیوانات عجیب غریب در طبیعت یا آزمایشگاه نمایش داده می‌شود و در کنار هر تصویر نوشته‌هایی درباره این حیوانات وجود دارد. نوشته ها به نظر کاملا علمی می‌آیند و طنز موجود در آنها قابل توجه است.

  به همین ترتیب Constellations درباره نجوم است. تصاویری شبیه به تصاویر آسمان و ستارگان که درواقع فتوگرام‌هایی هستند از گرد و خاک، حشرات له‌شده و آت و آشغال‌هایی که روی شیشه جلوی اتوموبیل فونکوبرتا وجود داشتند. و Retseh – cor درباره باستان شناسی است. از دیگرمجموعه‌های مهم او می‌توان به Sputnik ، Karelina و «چشم‌اندازهایی بدون خاطره» اشاره کرد.

  اما یکی از بحث برانگیزترین مجموعه‌های او گوگلگرام ها Googlegram هستند.  برای تولید این عکس‌ها او با توجه به موضوع عکس نهایی، کلماتی را در گوگل جستجو می‌کند و نتایج تصویری را توسط یک نرم‌افزار کامپیوتری به صورت موزاییک کنار هم می‌چیند و اثری نهایی به وجود می‌آورد که در نگاه اول یک عکس معمولی به نظر می‌رسد. این تصویر مثل همه موزاییک‌ها از بُعد پیکتوریال ارزشمند است، با این حال مسئله‌ای که به آن تمایز می‌بخشد، اهمیت کلمات است. تصویر زیر همان «اولین عکس تاریخ» است که توسط نیسفور نیپس در سال ۱۸۲۶ از پنجره خانه‌اش ثبت کرده ست. اما در واقع فونکوبرتا این تصویر را با ده‌ها عکسی  که حاصل جستجوی کلمات Photo و Foto است، به وجود آورده است.

  

فونکوبرتا همچنین، استاد دانشگاه و کیوریتور نیز هست. او در سال ۲۰۱۳ برنده‌ جایزه بین المللی هسلبلاد در عکاسی شد و در سخنرانی‌اش هنگام دریافت جایزه اعلام کرد که بهترین کارهایش هنوز در راهند.

منابع:

Wikipedia

British Journal of Photography

Hasselblad foundation

The Telegraph

Artnet

The Metropolitan Museum of Art