عکاسی ﻣﺴﺘﻨﺪ ﭼﻴﺴﺖ؟
«آﺗﮋه» دﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪاي ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﺮ روي ﺗﺎرﻳﻜﺨﺎﻧﻪاش در ﻃﺒﻘﻪي ﭘﻨﺠﻢ آﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻲ واﻗﻊ در ﭘﺎرﻳﺲ ﻧﺼﺐ ﻛﺮده ﺑﻮد: «ﺳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان».
عکس‌های «آﺗﮋه» ازﻣﻨﺎﻃﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ، ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ، وﻳﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎ و ﻣﺮدمﻋﺎدي ﺑﻮد. ﺗﮋه ﻋﻜﺴﻬﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﺎن ﺳﻮرآﻟﻴﺴﺖ ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ، ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را در ﺑﺎزﺳﺎزي ﺟﺰﺋﻴﺎت آﺛﺎرﺷﺎن ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ. ﻋﻜﺲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪه را از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻳﻲ ازاﺟﺘﻤﺎع ﻛﻪ ﺗﺠﻠﻲﮔﺎه ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ، آﮔﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ. «اوژن آﺗﮋه در ﻃﻮل ﻳﻚ ﻛﺎر ﻋﻜﺎﺳﻲ از ﺳﺎل ۱۸۹۸ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮﮔﺶ در ﺳﺎل ۱۹۲۷ ازﻣﻮﺿﻮع‌هایی ﻋﻜﺲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪﺑﻪ ﻃﻮرِ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ آﻧﺎن درارﺗﺒﺎط ﺑﻮد (ﺗﺎﺳﻚ،1385).
ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻣﻄﻠﻖ و ﺟﻬﺎنﺷﻤﻮل از ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم اﺑﻌﺎد اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻋﻜﺎﺳﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد وﺟﻮد ﻧﺪارد، اﻣﺎ ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻌﺎرﻳﻔﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ اینکه ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﺶ دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﻟﻘﺎي ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ.(ﻋﻤﻴﻖ، 1373)
ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ را ﻣﻲﺗﻮان در دو دﺳﺘﻪی ﻛﻠﻲ ﺟﺎي داد:
۱ـ ﻣﺎ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺎﻋﻜﺲﻣﺎن ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪاﻳﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ.
۲- ﺑﺎ ﻋﻜﺲﻫﺎﻳﻤﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻴﻢ، ﺑﻠﻜﻪ ﻗﻀﺎوت ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ (ﺟﻼﻟﻲ،1388).
ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ ﻋﻜﺲ ﻣﺴﺘﻨﺪ را ﻣﻲﺗﻮان در ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو دﺳﺘﻪ ﺟﺎي داد ﻛﻪ دﺳﺘﻪ دوم دﻗﻴﻘﺎ ﻫﻤﺎن عکس‌های اﻧﺘﻘﺎدي را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪﻣﻮﺿﻮع ﺑﺤﺚ ﻣﺎﺳﺖ.
ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎدي را ﻣﻲﺗﻮان در دﺳﺘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎﻳﻲ ﺟﺎي داد. اﻳﻦ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪيﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﻜﺲﻫﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ شده‌اند.
ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ
«درﻋﻜﺎﺳﻲ، ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳـﺮﻳﻊ و ﻟﺤﻈﻪاي اﺳت، ﻳـﻚ ﻓﻮران اﺳـﺖ، ﻳـﻚ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﺳﺖ. ﮔﺬاردن دورﺑﻴﻦ در ﺧﻂ آﺗﺶ ﭼﺸﻢﻫﺎ، و رﺑﻮدن ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺟﻌﺒﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﻫﺮ زﻣﺎن ﻛﻪ ﺻﺤﻨﻪاي ﺷﻤﺎرا ﻣﺘﺤﻴﺮ ﺳﺎﺧﺖ، ﻗﺎﭘﻴﺪن ﻟﺤﻈﻪ درﻣﻴﺎن ﻫﻮا، ﺑـﺪون ﻛﻠﻚ، ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﺻﺖ دورﺷﺪن ﺑﻪ آن ﺑﺪﻫﻴﺪ. اﻧﮕﺎر ﻳﻚ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﻴـﺪ، در ﻫﺮ ﻫﻤﺎن دم ﻛﻪ ﻋﻜﺴﻲ را ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ.»
ﻫﺎﻧﺮي ﻛﺎرﺗﻴﻪ ﺑﺮﺳﻮن
ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ (Street Photography ) : ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺪﻧﻪي ﻫﻨﺮ ﻋﻜﺎﺳﻲ، ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻳﻲ از زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه ﻣﺮدم را ﺳﻮژه اﺻﻠﻲ ﺧﻮد ﻗﺮارﻣﻲدﻫﺪ. ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎ، ﭘﺎركﻫﺎ، ﻛﺎرﻧﺎوالﻫﺎ، ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺧﺮﻳﺪ و ﻣﺮاﻛﺰي ﻛﻪ ﻣﺮدم ﮔﺮد ﻫﻢ ﻣﻲآﻳﻨﺪ، ﻣﺤﻞ اﺻﻠﻲ ﺗﻬﻴﻪي ﻋﻜﺲﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ. ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺷﺎﺧﻪاي ازﻋﻜﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎرﻣﻲآﻳﺪ، اﻣﺎ از ﺑﻌﻀﻲ ﻟﺤﺎظ ﺑﺎﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ، از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪن ﻣﺮدم اﺳﺖ و ﻧﻪ ﭘﻮﺷﺶدادن ﻳﻚ اﺗﻔﺎق. در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ از ﻋﻜﺎﺳﻲ آﻳﻴﻨﻪاي اﺳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدم ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺷﻮخﻃﺒﻌﻲ و ﻳﺎ ﻟﺤﻨﻲ ﻃﻌﻨﻪآﻣﻴﺰ ﭘﻴﺎمﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﻪ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد. ﺳﺎلﻫﺎي ۱۹۷۵ ﺗﺎ ۱۹۸۰ ﻧﻘﻄﻪ اوج و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ.
ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ و ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ
ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪﻣﺮدم اﺳﺖ،ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺰدﻳﻚ. ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ، ﺑﺎﻳﺪ در ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ، ﺟﺰﺋﻲ از آن، ﻧﻪ ﻳﻚ ﻧﺎﻇﺮ دور و اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻟﻨﺰ واﻳﺪ ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ. ﺑﺎ ﻳﻚ ﻟﻨﺰ زاوﻳﻪﺑﺎز ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻳﻚ در ﺻﺤﻨﻪ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺑﺎ ﺗﻠﻪ ﻓﺘﻮ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻚ ﻧﺎﻇﺮ و در ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻚ ﻓﻀﻮل ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ. ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ واردﺷﺪن در ﺣﺮﻳﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺮدم اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻜﺎن‌هایی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎي ﺷﻠﻮغ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ، ﻣﻴﺎن راه‌ها، ﻛﺎرﻧﺎوال‌ها، رژهﻫﺎ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن ﻣﻜﺎنﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﻜﺎﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺷﻠﻮﻏﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﻳﻚ آﺳﺎﻧﺴﻮر ﭘﺮ از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺗﺼﻮر ﻛﺮد. ﻣﺮدم در ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻏﺮﻳﺒﻪﻫﺎ اﻳﺴﺘﺎده‌اﻧﺪ. در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻜﺲ ﻳﻚ ﺗﻌﺮض ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻋﻤﻼ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ. اﻃﻼع از ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮاي ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻣﻮﺛﺮ و ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺴﻴﺎرﻣﻬﻢ اﺳﺖ. اﮔﺮ دورﺑﻴﻦ را در ﺻﻮرت ﻛﺴﻲ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ روي ﻧﻴﻤﻜﺖ ﺧﺎﻟﻲ ﻳﻚ ﭘﺎرك در ﺣﺎل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاﺳﺖ، ﺑﻪاﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮردي ﺧﺸﻦ روﺑﺮو ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ. اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺧﻴﻠﻲ راﺣﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ درﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻴﺖ در ﺣﺎل ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺑﺎزي ﻛﻮدﻛﺎن اﺳﺖ، ﺣﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ازﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﺷﻮﻳﺪ.
واقعا نمی دونم چرا؟!!!! ولی داشتن همچین به اصطلاح مقاله هایی جایه تعجب داره ، این همش کپی ، پیست کتاب های مختلف عکاسی بود ، نویسنده حتی به خودش زحمت به روز شدن نداده اگر قرار باشه راجع به عکاسی مستند در ایران کسی مقاله بنویسه بهتر نیست کسی مثل : عباس ، رضا ، حسین فاطمی ، اصلان ارفع یا نیوشا توکلیان بنویسه؟؟؟؟؟
مرتضیسپاس؛ مُفیـد بـوُد.
احسانسلام.متن نسبتا کاملی بود و باید به این نکته اشاره کرد که ما هستیم که در فضای مجازی بدنبال اطلاعات می گردیم و نویسنده از عمق اطلاعات گذشته ما بی خبر است .با درود و سپاس
مسعودیممنون از اشتراک.
مهدی جعفریتعریفی جامع،کوتاه و مفید بود.درود
باسلام.ممنون از اطلاعاتی که در اختیار افرادی مثل من که عاشق عکاسی هستند میزارید.خیلی خوبه.ضمنا اقا مرتضی کسی نخواسته که بگین این مطلب کپی یا دست نوشته.اگه دوست داری استفاده کن اگه نه نظر نده.ممنون
راستیندر عکاسی مستند اجتمائی باید بتوان از طریق عکس خبری را به واقع و سهولت و روشنی بدون دخل و تصرف به مخاطب رساند و آگاهی او را افزایش داد و باعث جرقه ای در درون و فکر او شود و او را به فکر و تالم در باره موضوع عکس وادارکند.
مجید نقدی